Een digitale transformatie in de zorg is noodzakelijk: alleen daarmee kan de zorg voor iedereen toegankelijk blijven. Met behulp van technologie kan invulling worden geven aan regionale samenwerkingen in de (acute) zorg. Welke rol pakt u als bestuurder of beleidsmaker? Tijdens het Slim samenwerken in de zorg-event van Topicus dat vorige week plaatsvond in Green Village in Nieuwegein, verzamelden we drie belangrijke take-aways van drie sprekers.
“Los van de vraag of je voor of tegen bent, dit gaan we niet tegenhouden”
Take-away 1: leer van andere sectoren
Lucien Engelen is CEO van Transform Health en spreker. Hij werkt op het snijvlak van innovatie en strategie en adviseert besturen, overheden, bedrijven en professionals. In zijn openingskeynote adviseerde hij de deelnemers om verder te kijken dan alleen het zorgdomein. Engelen wijst erop dat 90 procent van het budget momenteel naar gezondheidszorg gaat, maar dat we aan het begin van een omslag staan. “Mijn advies aan beslissers is: kijk verder in de keten rond de burger. Het moet meer gaan over de 'journey of life' dan over de 'patient journey'."
Innovaties in de retail-sector kunnen als voorbeeld dienen voor de zorg, stelt Engelen. “Met wat er bij de supermarkten, online warenhuizen en drogisterijen gebeurt, kunnen we de druk op ziekenhuizen en huisartsen sterk verlagen. Wat als de Kruidvat de baas zou zijn in de Sint Maartenskliniek? Hoe zou dat er uit zien? Of wat als we straks poli draaien in de Jumbo, is dat een gek idee of gebeurt dat al?” Lucien schijnt zijn licht op de verrassende rol die de retailbranche kan spelen om de zorgsectoren te ontlasten, maar belicht ook de rol die Big Tech speelt in het transformeren van de zorg. “Bij alle grote techbedrijven staan zorg en gezondheid zonder uitzondering met stip op één. Een bekende analist voorspelt dat Apple in 2024 met een eigen digitale zorgverzekering komt. Stel dat 1 procent van alle Apple-gebruikers dat doet voor een tientje per maand, dan haalt Apple meer op dan twee keer het BNP van Nederland.”
Engelen ziet de toekomst al in het heden. “De National Health Service (NHS) maakt het mogelijk om met één druk op de knop alle gegevens in de app van Apple te krijgen. Amazon biedt voor vijf dollar een abonnement voor de veertig meest gebruikte generieke geneesmiddelen. Voor 199 dollar per abonnement kun je zo vaak door de CT-scanner als je wilt. Amazon Prime kondigde aan dat ze als One Medical een zorgverzekering aanbieden waarmee je 24 uur per dag digitaal zorg kunt krijgen. De moedermaatschappij van TikTok heeft inmiddels 33 Chinese ziekenhuizen gekocht. Spotify gaat vanaf 1.200 locaties in heel Europa voor 150 euro total body scans doen.”
Engelen's boodschap aan de zorg is duidelijk: “Los van de vraag of je voor of tegen bent, dit gaan we niet tegenhouden. Als zorgorganisaties niet meedoen, gaan anderen bepalen. Dan moet je niet raar opkijken als je aan het laatste eind trekt.”
Take away 2: de holy grail is samenwerken
Onderzoeker Pim Valentijn (Essenburgh, MU en Academisch Ziekenhuis Maastricht) benadrukte in zijn keynote over netwerk in de zorg het belang van samenwerking in de zorg: “De holy grail is samenwerking,” aldus Valentijn. Hoewel dit evident lijkt, faalt in 70% van de gevallen de samenwerking tussen zorginstanties: “Het is dus verrekte lastig. Maar waarom is dit nou zo moeilijk?” vraagt hij zich af. “En hoe kunnen wij bij die 30% horen?”
Je moet jezelf eerst de vraag willen stellen: waarom zou je überhaupt in een netwerk willen stappen?, aldus Valentijn: “Wat zijn de kansen als je met elkaar in een multidisciplinair netwerk gaat zitten? Er zijn internationaal genoeg best practices die laten zien welke winst je dan kan boeken, zoals Hongkong, Singapore en Israël. Zij hebben de eerstelijnszorg en het sociaal domein vanuit een beleidsdomein met één financiering geregeld en daardoor hebben ze minder last van fragmentatie. De domein overstijgende samenwerking kunnen ze makkelijker realiseren met meer efficiëntie en doelmatigheid op landelijk niveau.’
Daar kan het versnipperde Nederlandse zorgstelsel met al die schotten, nog veel van leren, aldus Valentijn. Qua zorg efficiëntie blijkt Nederland net boven het internationale gemiddelde te scoren.
Waar het uiteindelijk op neerkomt, is dat waardegedreven zorg valt of staat bij mensen, aldus Valentijn. “Het vereist teams die kunnen samenwerken en buiten hun organisatie kunnen opereren in een innovatieve en vertrouwensvolle omgeving. Om dit te bereiken, is een goede balans nodig tussen functionele ‘harde’ voorwaarden (zoals datamanagement en businessmodellen) en normatieve ‘zachte’ voorwaarden (zoals visieontwikkeling en storytelling). Deze balans bepaalt het succes van de aanpak.
Zijn regenboogmodel integreert de verschillende domeinen van waardegedreven zorg met de harde en zachte voorwaarden in één overzicht. Het model toont dat waardegedreven zorg integrale samenwerking op diverse niveaus vereist. Valentijn: “Het biedt structuur voor samenwerking binnen een netwerk en geeft inzicht in de belangrijkste aandachtspunten.”
Take-away 3: leer samenwerken op data
“Data is geen doel op zich, maar een middel om tot de juiste dialoog te komen,” benadrukte Maarten den Braber tijdens zijn presentatie over het project '8RHK Gezond' in de Achterhoek. Deze baanbrekende samenwerking bundelt de krachten van diverse zorg- en gezondheidsorganisaties om de regionale gezondheid te verbeteren. Den Braber, strategisch adviseur bij NextHealth, deelde zijn inzichten en benadrukte dat de samenwerking tussen ziekenhuizen, huisartsen, ouderenzorg, GGZ, GGD en gemeenten georganiseerd is binnen de regionale werkgroep Geïntegreerde Regionale Data-infrastructuur Achterhoek (GERDA).
“Het unieke van dit project is het vermogen van organisaties om data te delen en te analyseren zonder gevoelige patiëntgegevens in te zien of te herleiden,” aldus Den Braber. Dit wordt mogelijk gemaakt door de innovatieve Multi Party Computation (MPC)-techniek, die zorgt voor een veilige en privacyvriendelijke samenwerking. De gegevens blijven binnen de eigen organisatie, en de inzichten worden op een geaggregeerd niveau gedeeld. “Hierdoor kunnen partijen over de zorgketen heen informatie verkrijgen zonder individuele gegevens prijs te geven,” legt Den Braber uit.
Deze infrastructuur, ontwikkeld in samenwerking met Linksight, een spin-off van TNO, en mede mogelijk gemaakt door Invest-NL, stelt de betrokken partijen in staat om actuele data te analyseren en trends binnen de populatie in kaart te brengen. Den Braber benadrukt: “Maar ook hier geldt: weet wat je wilt weten. Het is essentieel om te weten waar burgers in regio X tegenaan lopen, zodat de juiste inzichten worden verkregen voor besluitvorming en evaluatie van interventies.”